Το βιβλίο ξεκινά μέσα από την οπτική και τις σκέψεις του Τόρου Οκάντα. Παρακολουθούμε την ήρεμη, εως βαρετή, καθημερινότητά του. Ανεργος, περνά τον χρόνο του κάνοντας δουλειές στο σπίτι, μαγειρεύοντας, ακούγοντας μουσική, φροντίζοντας τον γάτο, περιμένοντας την γυναίκα του, την Κουμίκο, να επιστρέψει από την δουλειά της, ακούγοντας στον κήπο το περίεργο κρώξιμο ενός αόρατου πουλιού, που μοιάζει σα να κουρδίζει ένα ελατήριο. Είναι το ελατήριο της ήρεμης ρυθμισμένης ζωής, της κανονικότητας. Σιγά σιγά όμως, αρχίζουν να φτάνουν οι ενδείξεις και τα σημάδια της απορρύθμισης, σιγά σιγά χαλνά η τάξη των πραγμάτων, αποδομείται η γνωστή πραγματικότητα για να φανερώσει βαθύτερες στιβάδες κι επίπεδα που ως τότε περνούσαν απαρατήρητα.
Καταλυτικό γογονός αποτελεί η εξαφάνιση του γάτου που συμβολίζει την συζυγική του ζωή με την Κουμίκο. Αυτό το γεγονός τροφοδοτεί την δράση, έρχεται σ`επαφή με δύο περίεργες αδερφές με το όνομα Μαλτα και Κρέτα Κάνο, που είναι μέντιουμ και, υποτίθεται, θα τον βοηθήσουν να βρεί τον χαμένο γάτο . Στην συνέχεια επισκέπτεται ένα στοιχειωμένο σπίτι στο τέλος ενός αδιεξόδου για να ψάξει για τον γάτο. Εκεί ανακαλύπτει ένα ξερό πηγάδι και γνωρίζει την 17χρονη Μαγιού Κασαχάρα, που παρά το νεαρό της ηλικίας της, έχει πολλές υπαρξιακές ανησυχίες και του δίνει το όνομα "κουρδιστό πουλί". Η σκηνή στο γρασίδι θυμίζει πίνακα του Hockney. Δέχεται αναπάντεχα τηλεφωνήματα από μια άγνωστη γυναικεία φωνή που επιμένει ότι γνωρίζονται καλά. Δέχεται το τηλεφώνημα του, άγνωστου ως τότε, λοχαγού Μαμίγια που τον ενημερώνει ότι έχει να του παραδώσει ένα αναμνηστικό αντικείμενο από τον αποθανόντα κύριο Χόντα, μέντιουμ που επισκέπτονταν παλιότερα μαζί με την γυναίκα του. Η γυναίκα του Κουμίκο εξαφανίζεται χωρίς καμιά προειδοποίηση κι αφήνοντας ενδείξεις ότι έχει κάποιον κρυφό εραστή. Το "κουρδιστό πουλί" σωπαίνει. Ολα μοιάζουν ξεκούρδιστα. .
Ετσι τελειώνει το πρώτο μέρος που ονομάζεται: "Η κλέφτρα κίσσα". Ακολουθούν άλλα δύο μέρη-βιβλία : "Το πουλί προφήτης", "Ο κυνηγός των πουλιών" και πολλά κεφάλαια με ευφάνταστους τίτλους όπως: Το πηγάδι και τ`αστέρια-Πως εξαφανίστηκε η σκάλα / Ενα μέρος που μπορείς να το βρείς αν το σκεφτείς πάρα πολύ καλά / Αυτό το φτυάρι είναι πραγματικό; / Το φανάρι γίνεται κόκκινο-Το μεγάλο χέρι απλώνεται. / Οι ανθρωποπάπιες -Σκιές και δάκρυα... Συνολικά 862 σελίδες.
Ο στόχος του ήρωα μέχρι το τέλος του βιβλίου θα είναι να βρεί την γυναίκα του και να αντιμετωπίσει τον Νομπόρου Γουατάγια, ο οποίος σε ένα πρώτο επίπεδο αποτελεί τον αδερφό της γυναίκας του, όμως σ`ενα δεύτερο επίπεδο είναι το "αντίθετο" και το σκοτεινό "αντίστροφο" του ήρωα. Ακολουθεί την πορεία του με επιμονή ενώ σε τροχιά γύρω του περιστρέφονται σαν πλανήτες διάφορα περίεργα πρόσωπα. Το καθένα βγαίνει στη σκηνή, φωτίζεται για λίγο, διηγείται την ιδιαίτερη ιστορία του με την δική του φωνή και ύστερα αποσύρρεται στο σκοτάδι. Πλέκεται έτσι ένα υφαντό από ιστορίες και φωνές που οι κλωστές τους ενώνονται κάτω από το χαλί με υπόγειες διαδρομές και απροσδόκητες συζεύξεις. Η κάθε ιστορία, ο κάθε χαρακτήρας, μοιάζει με οδηγό που προσφέρει στον ήρωα κι από ένα κλειδί, ένα κομμάτι του παζλ που θα τον βοηθήσει να προχωρήσει λίγο παραπέρα προς την λύση του μυστηρίου, να γνωρίσει λίγο καλύτερα τον εαυτό του, να βαθύνει και να κερδίσει το βάρος της ύπαρξης, να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Μοιάζει μ`ένα ταξίδι αυτογωσίας και βυθομέτρησης.
Θυμίζει Δοκιμασία με όρους παραμυθιού, γι`αυτό και δεν πρέπει να διαβαστεί με όρους μόνο λογικής. Το απατηλό, το απίθανο, το άυλο, το άλογο, το μαγικό...είναι τα αντίβαρα της πραγματικότητας, τα υποστηρίγματα του αληθινού. Ο ήρωας αντιμετωπίζει το κακό και τα σύμβολά του, δέχεται μαγικά δώρα και οιωνούς και πρέπει να παλέψει με ό,τι βαθύτερο έχει στην ψυχή του για να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Πρέπει να θυσιάσει κάτι για να καθαρθεί, να δείξει θάρρος, επιμονή και τόλμη.
Μοιάζει με παιχνίδι. Ενα παιχνίδι που οι κανόνες του αλλάζουν συνεχώς. Είναι ταυτόχρονα επικίνδυνο κι αθώο, θανατηφόρο κι ανάλαφρο. Ολα μοιάζουν να συνδέονται σ`ενα δεύτερο επίπεδο εκτός σκηνής, όλα μοιάζουν να συνεχίζονται, να έλκονται και ν`απωθούνται...
Η γραφή του Χαρούκι Μουρακάμι, για μένα, είναι εξαιρετική. Ο λόγος συχνά ψηλαφεί το δέρμα των λέξεων. Το χέρι της συνείδησης αναδεύει τα ψυχικά νερά του υποσυνειδήτου. Θέτει υπαρξιακά ερωτήματα, άλλοτε με μια σκοτεινή, μαγνητική ποιητική γραφή, κι άλλοτε αποστασιοποιημένα και ουδέτερα, σαν πίνακας που αφήνεται στο θρόισμα του πινέλου.
"Κάθε ανάσα που έπαιρνα, έφερνε μαζί της τη δυνατή μυρωδιά λουλουδιών. Ο αέρας ήταν βαρύς και πυκνός. Κάπου σ`αυτό το δωμάτιο υπήρχε ένα βάζο γεμάτο λουλούδια. Κάπου σ`αυτό το σκοτάδι ανάσαιναν και σάλευαν. Στο σκοτάδι που ήταν γεμάτο από την έντονη μυρωδιά τους, άρχισα να χάνω την αίσθηση της δικής μου σωματικότητας. Ενοιωσα σα να είχα μετατραπεί σ`ένα απειροελάχιστο έντομο. Τώρα άνοιγα δρόμο ανάμεσα στα πέταλα ενός γιγαντιαίου λουλουδιού, που στο στήμονά του με περίμεναν νέκταρ, γύρη και μαλακές τριχούλες. Είχαν ανάγκη την επέμβασή μου, την παρουσία μου..."
"Το χέρι της γυναίκας ξεπρόβαλε απ`το σκοτάδι και μ`έπιασε απ`το μπράτσο. Ελα απο δω, ψιθύρισε. "Βιάσου...γρήγορα, πρέπει να φ΄θγεις από δω, κι αυτός είναι ο μόνος δρόμος". Κινήθηκα μες στο σκοτάδι ακολουθώντας τη γυναίκα. Ακουσα το πόμολο της πόρτας να γυρίζει αργά. Ο ήχος μ`έκανε ν`ανατριχιάσω σύγκορμος. Την ίδια στιγμή που το φως του διαδρόμου τρύπησε το σκοτάδι, εμείς χωθήκαμε στον τοίχο. Είχε την υφή μιας γιγάντιας ψυχρής ζελατινένιας μάζας. Εκλεισα σφιχτά το στόμα μου μη τυχόν και μπεί μέσα. Ξαφνικά η σκέψη συγκεκριμενοποιήθηκε στο μυαλό μου: περνάω μέσα από τον τοίχο! Κι όμως, για όση ώρα συνέβαινε αυτό, έμοιαζε με το πιο φυσικό πράγμα στο κόσμο. Ενιωσα την γλώσσα της γυναίκας να μπαίνει στο στόμα μου. Ζεστή και μαλακιά αναζήτησε κάθε κοιλότητα και τυλίχτηκε γύρω απ`τη δική μου γλώσσα. Η βαριά μυρωδιά των λουλουδιών χάιδεψε τα τοιχώματα των πνευμόνων μου..."
Κάποια θεματικά μοτίβα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα:
-το κουρδιστό πουλί(διακριτικά παρόν σε όλες σχεδόν τις ιστορίες),
-το πηγάδι(σύμβολο καταβύθισης στον πυθμένα της ψυχής, πέρασμα από τον υπαρκτό, καθημερινό κόσμο σ`ένα παράλληλο πνευματικό κόσμο, σύμβολο καθαρμού),
-το μπλέ σημάδι στο πρόσωπο(είναι το ίχνος που αφήνει πάνω στον ήρωα το πέρασμα του στον κόσμο του φανταστικού ακι των πνευμάτων, τον ξεχωρίζει απ`όλους τους άλλους ),
-ο πνευματισμός, το αδιέξοδο πίσω από το σπίτι του, ο ζωολογικός κήπος, η αίσθηση και η βίωση της σωματικότητας.....
Ο αναγνώστης, άν αφεθεί, και δεν εμπλακεί στο ερώτημα να πιστέψει ή όχι τα όσα διαδραματίζονται, κουρδίζεται από τον μηχανισμό του βιβλίου, γίνεται ένα ακόμη γρανάζι του κουρδιστού πουλιού, μπαίνει στην τροχιά των ηρώων, γίνεται μέρος του παζλ και δίοδος της λύσης.
"Με είδα σαν κουρδιστό πουλί που πετούσε στον καλοκαιρινό ουρανό και κούρνιαζε σε κάποιο κλαδί κουρδίζοντας το ελατήριο του κόσμου. Εαν πράγματι δεν υπήρχε πια κουρδιστό πουλί, κάποιος θα έπρεπε ν`αναλάβει τα καθήκοντά του. Κάποιος θα`πρεπε να κουρδίζει κάθε μέρα το ελατήριο του κόσμου. Αλλιώς το ελατήριο θα ξεκουρδιζόταν και το περίτεχνο αυτό σύστημα θα σταματούσε οριστικά κι αμετάκλητα. Ομως ο μόνος που έμοαζε να έχει αντιληφθεί ότι το κουρδιστό πουλί έλειπε, ήμουν εγώ".
www.infinityplus.co.uk/nonfiction/windup.htm
www.exorcising-ghosts.co.uk/windupbird.html
http://www.librarything.com/work/5069/reviews
Χαρούκι Μουρακάμι, Το κουρδιστό πουλί, (Μτφρ. από τ`αγγλικά Λεωνίδας Καρατζάς), Ωκεανίδα 2004, (862 σελίδες).
Xaruki murakami, the wind-up bird chronicle.
