Φεύγοντας επιστρέφεις, το άλγος του νόστου, ο νόστος της αφής

Δεν ξέρω για πόση ώρα στάθηκα μπροστά σ`αυτόν τον πίνακα του Πικάσσο. Γύριζα και κλωθογύριζα κι αναπαμό δεν είχα, μεσα μου μια θάλασσα από στάχυα με πλημμύριζε γόνιμες εικόνες...

το χέρι αυτό αυτόνομο, παρηγορητικά ακέραιο,

χαιδεύει, συντροφεύει, προστατεύει, διαχωρίζει, ευλογεί, στηρίζει
το χέρι αυτό σπέρνει και θερίζει, ισορροπεί, ορίζει....
ορίζει την στιγμή μου, το τώρα σαν πλατανόφυλλο να σιγοτρέμει
σκιάζει τα μετέπειτα...
πως από μια ξένη χώρα που μοιάζει με πατρίδα σου
πορεύεσαι και πας
σε μιαν άλλη που είναι η πατρίδα σου και μοιάζει τόσο ξένη

αλλάζοντας τοπία, οι χώροι της ζωής σου....
πας προς το μέλλον και γυρίζεις στην πηγή
και τούτη η εξορία –πια- μοιάζει με ψυχικό νησί που θα σε συντροφεύει, σιωπηρά
στην θάλασσα των λογισμών σου

φεύγεις γυρίζοντας...
επιστρέφεις φεύγοντας...

Νοστος ευσπλαχνίας, για ό,τι πριν, για ό,τι θα.

Η Διαδρομή του γυρισμού, διάνυσμα, διάστημα που πρέπει να καλύψεις, και δεν είναι τα χιλιόμετρα και η γεωγραφία
Είναι ο χρόνος και η μνήμη που βαραίνουν μέσα σου, σύνορα σήματα.
Όπως αυτό το χέρι
Περίεργα μαγενθυμένο...
Αυλα υλισμένο....

Ωρες μπροστά σ`αυτόν τον πίνακα, να προσπαθώ να καταλάβω...
Και να θυμάμαι κάποια άλλα χέρια, μιαν άλλη φορά, μιαν άλλη ζωή που ήταν μέρος της ζωής μου, θυμάμαι που έγραφα με συγκίνηση και με υπερβολή του συναισθήματος ως συνήθως

"Παρατηρώ τις φλέβες των χεριών σου... διασχίζουν το δέρμα σου κεντώντας τις γαλάζιες ίνες τους. Εκεί προς τον αντίχειρα είναι δυό φλέβες δίδυμες που ακολουθούν η μία δίπλα στην άλλη κοινή πορεία , η μία πλάι στην άλλη , η μία σκιά της άλλης ισοδύναμη. Μια τέτοια «υπογραφή» τραβά το βλέμμα σαν μαγνήτης . Ο μαύρος μαγνήτης της ψυχής σου τραβά τα ελκόμενα στο εραλδικό του χάος όπου η λεπτότατη μουσική των εσωτερικών οργάνων σου διαπερνά τις ζώσες μεμβράνες σαν βροχή , οι λεπτότατες βελόνες της ευωδιάς σου εκχέουν το οξύ του μύρου τους βα θιά βα θιά στη πολύσπορη κοιλιά του ροδιού.... τα απογευματινά σου χρώματα διαβρώνουν τον βράχο που δέχεται την σκιά σου πάνω στο ροζιασμένο δέρμα των αιώνων που κυκλοφώσκουν αναπνοϊκά α....α....α.....
Παρατηρώ τις παλάμες σου να σηκώνονται με αέρινες κινήσεις σκεπάζοντας μέρη του προσώπου σου, αγγίζοντας άυλα επίπεδα γύρω σου αυρικά , οργανώνοντας κυκλικά αυλάκια ανεπαίσθητων εγγραφών βοηθητικών της φωνής σου και του κρυστάλλινου γέλιου σου. Παρατηρώ την εμμονή σου να φωλιάζεις την μία παλάμη μές στην άλλη, να νανουρίζεις γλυκά κάτι κρυφό..."

Δεν ξέρω πως, μα ένας πίνακας, μια εικόνα, μια χειρονομία, μπορεί να γίνουν "πόρτα" για να περάσεις κάπου αλλού, όπου ο χρόνος αιωρείται χωρίς βιάση, κι εσύ αισθάνεσαι "εσύ" αγγιγμένος από το χέρι μιας βαθύτερης κατανόησης....

(Η φωτογραφία εικονίζει έναν πίνακα του Πικάσσο που βρίσκεται στο Musée Picasso στο Παρίσι. Το μουσείο έκλεισε τις πόρτες για 24 μήνες λόγω ανακαίνισης. Μια τελευταία ματιά, πάντα με έκπληξη μπροστά στον θαυμαστό κόσμο ενός μεγάλου ζωφράφου)
*
(Μετά από 8 χρόνια παραμονής μου στη Γαλλία επιστρέφω στην Ελλάδα)

Nancy Huston - Lignes de faille

Nancy Huston, Lignes de faille, Ed. Actes Sud, 2006, 484 pgs

Το βιβλίο είναι πολύ καλά δομημένο και μοιρασμένο σε τέσσερα μεγάλα κεφάλαια. Παρακολουθούμε την ζωή και τον εσωτερικό κόσμο τεσσάρων εξάχρονων παιδιών. Τέσσερις γενιές σε διαδοχή, τέσσερις διαφορετικές ιστορικά και κοινωνικά εποχές(από την ναζιστική γερμανία εως την εποχή της τρομοκρατίας λίγο μετά τους δίδυμους πύργους). Ξεκινάμε αντίστροφα με τον Solomon στα 2004, συνεχίζουμε με τον πατέρα του τον Randal 1982, την μητέρα του Randal την Sadie 1962 για να καταλήξουμε στην προγιαγιά του Solomon την Kristina(Εrra) 1944-45. Οσο προχωράει η αφήγηση, σαν αντίστροφη πυραμίδα, αποκωδικοποιούνται καταστάσεις και γεγονότα, ερμηνεύονται κι αιτιολογούνται συμπεριφορές, ρίχνεται φως στα μυστικά της οικογένειας και γενικά υπάρχει κορύφωση της συναισθηματικής φόρτισης. Γέφυρες ζωής πάνω από το ποτάμι της κληρονομικότητας και της διαδοχής, πάνω από τα ρεύματα της ιστορίας και του καθημερινού βίου.

Και τα τέσσερα παιδιά έχουν κάποια κοινά σημεία, κληρονομιά που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, πχ η χαρακτηριστική ελιά σε κάποιο σημείο του σώματός τους. Κι ενω για τους τρείς πρώτους αυτή η ελιά μοιάζει με κάποιο ταλισμαν που έχει σχεδόν μαγικές ιδιότητες και μπορεί να τους καθοδηγεί ή να τους βοηθά σαν την φωνή ενός φανταστικού φίλου, που τους κάνει ξεχωριστούς σε σχέση με τους άλλους, ο τελευταίος της αλυσίδας, ο Solomon (ή πιο σωστά η μητέρα του) αποφασίζει να την αφαιρέσει με χειρουργική επέμβαση(σημάδι των μοντέρνων καιρών και αποκοπή απο τις ρίζες).

Πολιτικές προεκτάσεις, αναφορές, άμεσοι και έμμεσοι σχολιασμοί με όχημα τις Γερμανο-εβραικές ρίζες μιας σύγχρονης αμερικάνικης οικογένειας. Αναφορά στην σύγχρονη τρομοκρατία, στις σχέσεις παλαιστινίων-εβραίων, αμερικανών-εβραίων, κριτική πάνω στην πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας, η συλλογική ευθύνη και η ενοχή....

Η ψυχολογία του παιδιού, η αθωότητα και το χάσιμό της, η συνειδητοποίηση της ταυτότητας, η εξερεύνηση του περιβάλλοντος κόσμου, η διαμόρφωση του χαρακτήρα μέσα στον κλειστό πυρήνα της οικογένειας, η βία και η σκληρότητα που καμιά φορά αφήνουν το σημάδι τους ανεξίτηλο στο σώμα της πραγματικότητάς μας όσα χρόνια κι αν περάσουν....

Ο χρόνος, τα χρόνια, τα γεγονότα της τύχης και της ζωής, η αντίσταση, η νεότητα και τα γηρατειά. Σαν τους κύκλους στον κορμό ενός δέντρου, μπορεί να μην φαίνονται αλλά είναι εκεί, τίποτα δεν χάνεται....

Στο πρώτο κεφάλαιο ο Solomon παρακολουθεί έκπληκτος την πρόγιαγιά του να συναντά την γερμανίδα αδερφή της μετά από 6 δεκαετίες χωρισμού...τις παρακολουθεί, άρρωστες, ανήμπορες και γερασμένες, να συνεχίζουν τον παιδικό καβγά τους για μια γελοία κούκλα. Η σκηνή είναι έντονα φορτισμένη, θυμίζει θέατρο του παραλόγου και πικρή φάρσα. Μεταδίδει υπαρξιακό και συγκινησιακό "τρέμισμα" που το ξαναβρίσκουμε στο τελευταίο κεφάλαιο...όταν πιάνουμε το νήμα του καυγά στην την αρχή του...και τότε έχουμε την επιθυμία να επιστρέψουμε στο πρώτο κεφάλαιο για να ξαναδιαβάσουμε την σκηνή γνωρίζοντας τα πράγματα σε βάθος χρόνου.

Μεταφράζω μερικά αποσπάσματα:
Solomon:
"Hλιόλουστη Κυριακή, ήλιος, ήλιος, ο βασιλιάς ήλιος, Roi soleil...Sol, Solly, Solomon....Είμαι ένα κύμα φωτός, στιγμιαίο, αόρατο και παντοδύναμο που απλώνεται χωρίς προσπάθεια ως τις πιο σκοτεινές γωνιές του σύμπαντος....στα έξι μου χρόνια ικανός όλα να τα βλέπω, όλα να τα φωτίζω, όλα να τα καταλαβαίνω....
Ο θεός μου έδωσε αυτό το σώμα κι αυτό το μυαλό και πρέπει να τα φροντίσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να έχω το μεγαλύτερο δυνατό ώφελος. Ξέρω ότι έχει μεγάλα σχέδια για μένα, διαφορετικά δεν θα μ`εκανε να γεννηθώ στην πιο πλούσια πολιτεία της πιο πλούσιας χώρας του κόσμου, εφοδιασμένη με το πιο ικανό οπλικό σύστημα, ικανό να εξαφανίσει το ανθρώπινο είδος μ`ενα κλείσιμο του ματιού. Ευτυχώς που ο θεός και ο πρόεδρος Μπους είναι καλοί φίλοι. Φαντάζομαι τον παράδεισο σαν ένα μεγάλο Τέξας στον ουρανό με τον θεό να βολτάρει στο ράντσο του ...."
"Είμαι πραγματικά ευτυχής που γεννήθηκα αγόρι κι όχι κορίτσι, γιατί είναι πιο σπάνιο για τ`αγόρια να υποστούν βιασμό, εκτός κι αν είναι καθολικά, που ευτυχώς δεν είμαστε...."

Sadie:
"χαιδεύοντας την ελιά της στο εσωτερικό του αριστερού μπράτσου της, η μαμά ζεσταίνει την φωνή της με κλίμακες και αρπισμούς. Γι`αυτήν όμως δεν είναι σα να επαναλαμβάνει ξερά την αλφάβητο, είναι πιο πολύ "χαρά", σα να τρέχεις με γυμνά πόδια σε μια μεγάλη αμμουδιά. ...η φωνή της μαμάς γλιστρά ανάμεσα στην μουσική και φτάνει ως τον ουρανό. Πάνω σ`έναν βίαιο ρυθμό κατεβαίνει από τις ψηλές νότες, τραγουδισμένες με συγκινητική γλυκύτητα μέχρι τα βαθιά και σκοτεινά νερά από τις χαμηλές νότες, όπου αναστενάζει σαν η ζωή να την εγκαταλείπει σιγά σιγά. Κάποιες φορές κάνει έναν θόρυβο με τα χείλη της σαν φελός που πετάγεται κι άλλες φορές χτυπά το στήθος της με το χέρι της για να κάνει πιο εμφατική την μουσική που ξεχύνεται από τον λαιμό της....η φωνή της διηγείται μια ιστορία, οχι μόνο την ιστορία της δικής της ζωής αλλά αυτήν της ανθρωπότητας, με τους πολέμους, τις πείνες, τις μάχες και τις δοκιμασίες, τους θριάμβους και τις ήττες. Αλλές φορές χύνεται σε κύματα απειλητικά σαν ωκεανός φουσκωμένος από την καταιγίδα, άλλες φορές σαν καταρράκτης τρώγοντας την απόσταση προς την χαράδρα, χτυπώντας πάνω στους βράχους με βιασύνη μέσα από ένα χάος αφρών προς την σκοτεινή κοιλάδα από κάτω. Σχεδιάζει πάνω απ`το κεφάλι μου χρυσαφένιους κύκλους σαν τα δαχτυλίδια του Κρόνου...θρηνεί κι αναριγεί, γλιστρώντας απαλά γύρω από ένα Fa grave σαν τον κισσό γύρω από το κορμό του δέντρου...για να βυθιστεί στο τέλος στα μπλε κρυστάλλινα νερά της συγχορδίας του Sol ματζόρε....Είναι μοναδική η μητέρα μου, μια μεγαλοφυία, μια θεά του τραγουδιού στην πιο αγνή μορφή της. Αν η δασκάλα μου της μουσικής μπορούσε να την ακούσει θα πάθαινε αποπληξία και θα πέθαινε επιτόπου, αναγκασμένη να παραδεχτεί πόσο άχρηστη ήταν η δική της μουσική...."

Βρετάνη 2. τόπος, γλώσσα, μνήμη και ταυτότητα

Πέτρινα σημάδια από το παρελθόν
αποτυπώματα και χνάρια αυτών που έζησαν κάποτε στην ίδια γη
και πάλεψαν με τα στοιχεία, τα κύματα και την άμμο
πάλεψαν με τον χρόνο και την ιστορία...
Και πάντα η βοή και η μυρωδιά της θάλασσας λίγο πιο πέρα...
πάντα ο ήχος αυτής της περίεργης γλώσσας να σκαλώνει στα βράχια της μνήμης....

Βρετάνη, Finistère, Plouguernau, επισκεπτόμαστε τον αρχαιολογικό χώρο Iliz Koz - Tremenach , τα ερείπια από την παλιά εκκλησία και τις ταφικές πλάκες των ιπποτών με τα εμβλήματά τους σκαλισμένα να τους συνοδεύουν. Ο χώρος εγκαταλείφθηκε το 1729 , κυριαρχήθηκε από τον άνεμο ,την άμμο και την λήθη για να ξαναβγεί στην επιφάνεια το 1969.

Στην είσοδο του μουσείου συναντούμε την γιαγιά που βλέπετε δίπλα στην εικόνα. Εχει 80 χρόνια στην πλάτη της και τα κουβαλά με περηφάνια και καλή διάθεση. Μας πιάνει την κουβέντα εύκολα. Μας μιλάει πρώτα για την ιστορία του τόπου και τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις, κι έπειτα για την ζωή της, την ζωή των κατοίκων δίπλα στην θάλασσα, τα μανιασμένα κύμματα και την παλλίρροια, τον αγώνα τους να επιζήσουν, την ζωή των ναυτικών, πως μαζεύανε τα φύκια και πως τα επεξεργάζονταν(Goémons). Οταν την ρωτάμε αν μιλά βρετονικά η απάντησή της είναι "εγώ μεγάλωσα με τα βρετόνικα και για να μιλήσω γαλλικά έπρεπε πρώτα να τα μάθω στο σχολείο".
Η πολιτική και η πρακτική του σχολείου στην Γαλλία των αρχών του αιώνα ήταν η απαγόρευση της διαλέκτου και η αποκλειστική χρήση της κυρίαρχης εθνικής γλώσσας. (αυτό εμένα μου θυμίζει λίγο τα δικά μας....).

Βέβαια από τότε ως σήμερα έχει κυλήσει πολύ νερό στ`αυλάκι. Εχουν γίνει πολλοί αγώνες από ανθρώπους και ομάδες. Σήμερα οι πιο πολλοί δήμοι στην Βρετάνη χρησιμοποιούν δίγλωσση σηματοδότηση στους δρόμους και τα δημόσια κτίρια, υπάρχουν σχολεία όπου διδάσκονται τα βρετονικά, ραδιόφωνο, εφημερίδες, θεατρικές ομάδες, μουσικά σύνολα που εκρφάζονται σ`αυτή την διάλεκτο.

Νοιώθω ότι "ταξιδεύω σε μια χώρα" δεν σημαίνει μόνο βλέπω τα τοπία και τις πόλεις της αλλά κυρίως γνωρίζω τους ανθρώπους και την ιστορία, γνωρίζω την ιστορία μέσα από τους ανθρώπους, δοκιμάζω να αρθρώσω, έστω κι άτσαλα, έστω για λίγο μόνο, τις δικές τους λέξεις. με τον δικό τους τρόπο....γιατί μέσα στην γλώσσα κρύβεται ένα μέρος της αισθητικής και της κουλτούρας του τόπου, πίσω από τους ήχους, την γραφή, τους ιδιαίτερους διαδρόμους της σύνταξης...υφαίνονται εικόνες, διαδρομές, γεγονότα, μνήμες.... κρίνονται και ορίζονται ταυτότητες, ταυτίσεις, όροι ΣΥΜμετοχής και ΣΥΜβίωσης....

Κι εσύ, ο ταξιδιώτης, ο επισκέπτης, μπορείς να βγείς για λίγο έξω από τα γνωστά σου όρια, να ξεπεράσεις τα σύνορα που βάζεις εσύ ο ίδιος, να περάσεις σε μια άλλη κατάσταση, απέναντι απο τον εαυτό σου και να ξαναγυρίσεις στα γνωστά λίγο αλλοιώτικος, κουβαλώντας την γεύση από το καινούργιο, το διαφορετικό....

Οταν επιστρέφω στην μεγάλη πόλη, κάτι με σμπρώχνει παθιασμένα να ψάχνω βιβλία
για την ιστορία και την κουλτούρα αυτού του τόπου, βιβλία για την γλώσσα....Βρίσκω την γαλλόφωνη μέθοδο βρετονικών ASSIMIL, υπάρχει σε δυο εκδόσεις, κανονική και τσέπης. Φυσικά, καλοκαιριάτικα, διαλέγω τον πιο σύντομο κι εύκολο δρόμο, την έκδοση τσέπης, και ρίχνομαι με μανία στην ανάγνωση.
Το βιβλιαράκι χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, 1).γενικές πληροφορίες για την ιστορία, την ιδιαιτερότητα και την προφορά των βρετονικών, 2).βασικοί κανόνες γραμματικής και συντακτικού, 3). αντιπροσωπευτικοί διάλογοι που αντανακλούν την καθημερινή ζωή π.χ. τραπέζι, καιρός, εποχές, προσανατολισμός, ονοματοθεσία... 4).σύντομο λεξικό.

Εmaon o teskin brezhoneg- μαθαίνω βρετονικά
ti-ker- δημαρχείο(το σπίτι της πόλης), μια λέξη που είδαμε γραμμένη σε όλες τις πόλεις.
demat-καλημέρα, kenavo-γειά σου, noz vat- καληνύχτα, trugarez-ευχαριστώ

buhez-ζωή, bizaj-πρόσωπο, beaj-ταξίδι, sonj-ανάμνηση, hunvre-όνειρο, avel-άνεμος, heol-ήλιος, loar-σελήνη, liorzh-κήπος, skrivan-γράφω, kontan-διηγούμαι, sonjal-σκέφτομαι, plijadur-ευχαρίστηση, tenvalijenn-σκοτεινιά, kelc`h-κύκλος, peoc`h-ειρήνη....

*
*
Αντιγράφω εδώ φράσεις από το βιβλίο του Βασίλη Αλεξάκη, Les mots étrangers, éd.Stock2002/ Ξένες λέξεις. Ο αφηγητής αναρωτιέται πάνω στην σχέση του με την μητρική γλώσσα και όλο το συναισθηματικό φορτίο που ασυνείδητα αυτή κουβαλά, την σχέση του με μια καινούγια υιοθετημένη γλώσσα, τα γαλλικά, που πια είναι γνωστή και τείνει να παλιώσει, και τέλος αναρωτιέται γιατί ξεκινά με εμμονή να μαθαίνει μια άγνωστη και ίσως άχρηστη σ`αυτόν αφρικανική γλώσσα. Μαθαίνουμε μαζί του τις πρώτες λέξεις και την ιδιαίτερη σύνταξη των Sango.(καθώς δεν διαθέτω την ελληνική έκδοση μεταφράζω από τα γαλλικά, ας μου συγχωρήσει τα λάθη)

"Οι αναμνήσεις μου που συνδέονται με την ελληνική γλώσσα είναι πολύ πιο παλιές από εκείνες που ξυπνάνε μέσα μου τα γαλλικά. Η μητρική μου γλώσσα ΓΝΩΡΙΖΕΙ την ηλικία μου. Τα γαλλικά μ`εκαναν να νοιώσω νεότερος κατά είκοσι χρόνια. Αρχίζω να αισθάνομαι ότι η εκμάθηση μιας γλώσσας μοιάζει με κούρα νεότητας....Η γλώσσα Sango από την άλλη δεν μου θυμίζει τίποτα, οι αναμνήσεις μου της είναι ξένες, μου δίνει την ψευδαίσθηση ότι μπορώ να κάνω μια καινούργια αρχή...Μου είναι λιγότερο οδυνηρό να θυμάμαι τον θάνατο του πατέρα μου στα Sango παρά στα ελληνικά Baba ti mbi a kui, γράφω με ηρεμία και ξεχνάω να συγκινηθώ...."

"Ενώ στα ελληνικά και στα γαλλικά η άρνηση μπαίνει στην αρχή της φράσης, στα Sango την βρίσκουμε στο τέλος. Πως να μην νοιώσεις έκπληξη από μία γλώσσα που παρουσιάζει πάντα τα πράγματα από μια θετική οπτική γωνία...."

"Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας σε αναγκάζει να αναρωτηθείς για την δική σου".

Υπάρχει επίσης ένα μικρό αλλά εξαιρετικό βιβλιαράκι της Nancy Huston για την γλώσσα, την μητρική και την ξένη...."Χαμένος Βορράς" Εκδόσεις Αγρα

Iliz Koz.fr

Goémons

Πολύ καλό site Langue Bretonne.com


PARTI BRETON

wikipedia Breton

bilingue.observatoire

μειονοτικες γλώσσες

europa_languages Πύλη γλωσσων

europa

Βρετάνη 1.

Γαλλικά, Βρετόνικα, Ελληνικά,
η γλώσσα της μνήμης, η μνήμη της γλώσσας
στις ρόδινες προσχώσεις της ορτανσίας βύθισα μια θαμπή ανάμνηση
που έκαιγε απο ώρα στο φυτίλι του λογισμού μου....

Γαλλία, Βρετάνη. Armor, Finistère, Pays du Léon, Aber Wrac'h...Η σύμπτωση και η τύχη μας έριξαν σ`εκείνη την μικρή κοιλάδα, αργά το απόγευμα, την ώρα που ο ήλιος γλυκά φιλούσε τις λιθοδομές και τα γοτθικά ανάγλυφα της παλιάς εκκλησίας, Notre Dame de Traon. Η Νύχτα κιόλας απαλά ανάδευε τις σκοτεινές φυλλωσιές των δέντρων και τις ορτανσίες. Ορτανσίες πυκνές-πυκνότατες, θεόρατες, σε όλες τις αποχρώσεις του ροζ, του λιλά, του σιελ...

Ησυχία. Μόνο ο ήχος του νερού και τα θροίσματα των δέντρων. Το μικρό ποταμάκι ενώνεται με το νερό της πηγής στο πίσω μέρος της εκκλησίας και ύστερα συνεχίζουν την ροή τους μέσα στην μικρή κοιλάδα μέχρι τα νερά του Aber Wrac'h λίγο πιο κάτω.

Απέναντι από την εκκλησία υπάρχει μόνο ένα σπίτι και λίγο πιο κάτω ένας παλιός νερόμυλος. Γύρω από το σπίτι και αρμοστά στην κοίτη του μικρού ποταμού ένας υπέροχος κήπος, φτιαγμένος από φυτά της περιοχής, θάμνους και λουλούδια, καθώς και βράχους σοφά τοποθετημένους για το δέσιμο της αρμονίας. Θαυμάζουμε την ομορφιά του τοπίου, φυσικού και καλλιεργημένου.

Τα φώτα στο μικρό σπίτι έχουν ανάψει, η νύχτα με γοργά πατήματα μας συντροφεύει. Η πόρτα ανοίγει κι ένας μεσήλικας βρετόνος μας πλησιάζει. Πιάνουμε κουβέντα για την εκκλησία, την περιοχή και τον κήπο. Με περηφάνεια, θαυμασμό κι αγάπη μας αποκαλύπτει ότι ο κήπος είναι έργο της γυναίκας του. Την βλέπουμε στην πόρτα να διστάζει. Στην κουβέντα μας οι λέξεις μας γυρίζουν σαν χαλίκια μέσα σε ρυάκι, ανακατεύονται τα γαλλικά μας από ροές και προφορές βρετόνικες κι ελληνικές. Οταν καταλαβαίνει ότι είμαστε έλληνες με συγκίνηση φωνάζει την γυναίκα του. Η σκηνή θυμίζει ομηρική αναγνώριση. Η Σαμπίνε είναι ελληνικής καταγωγής.

Μας βάζουνε στο σπίτι τους και μας περιποιούνται. Η συγκίνηση της Σαμπίνε είναι πολύ μεγάλη. Μοιάζει να βρήκε ένα κομμένο νήμα προς τις ρίζες της... Μας διηγείται την ιστορία της γιαγιάς της που την λέγαν Ελεημονήτρια(η λέξη ηχεί τόσο περίεργα σε τούτο το τοπίο), πως ήρθαν από την Ελλάδα στην Μασσαλία το 1914, μας δείχνει παλιές φωτογραφίες, μας λέει ιστορίες οικογενειακές και ξεχασμένες. Η ίδια δεν έμαθε ποτέ ελληνικά, μόνο κάποιες λέξεις...και το άκουσμα...όμως...θυμάται τον πόνο που ένοιωσε όταν η γιαγιά της στα τελευταία της της μιλούσε μόνο ελληνικά, την γλώσσα της πρώτης της πατρίδας, στην γλώσσα και το ακουστικό δέρμα που είχαν οι πρώτες της μνήμες...της μιλούσε μόνο ελληνικά και την κατηγορούσε που δεν μπορούσε να την καταλάβει....η γλώσσα κιβωτός για την αντίπερα όχθη...

Συγκινούμαστε κι εμείς με την συγκίνηση της Σαμπίνε. Θέλω να της πώ ότι ο κήπος της είναι τόσο όμορφος και μαγικός γιατί αντικατοπτρίζει τον κήπο της καρδιάς της...όμως θέλω να της το πω στα ελληνικά...και ξέρω ότι δεν θα με καταλάβει...

Συνεχίσαμε το δρόμο μας στην "Χώρα των Μύθων" και βγήκαμε ψηλά, στο πλάτωμα με θέα...

Aber Wrac`h

Tri Yann, Musique

Alan Stivell, Harpe Celtique