Tuesday, September 28, 2010

Η Κυρία και ο Μονόκερος

Τρέισυ Σεβαλιέ, Η Κυρία και ο Μονόκερος, Ωκεανίδα 2005, Μετάφραση Μ. Αγγελίδου / Tracy Chevalier, The Lady and the Unicorn, 2003

"Ωρες ώρες τον ένιωθα στραμμένο προς το μέρος μου. Αν το βλέμμα είναι σαν κλωστή τεντωμένη ανάμεσα σε δυο ξύλα του αργαλειού, εγώ ένιωθα το δικό του βλέμμα σφιχτό, στέρεο..." σελ.291


Η συγκυρία ήταν άσχημη. Ήθελα απεγνωσμένα να ξεχάσω ό,τι γινόταν γύρω μου, πρόσωπα και γεγονότα και δυσκολίες. Ήθελα να χάσω τον χρόνο κάτω από τα πόδια μου, κι αυτό το βιβλίο τα κατάφερε, με έμπασε στον υπέροχο κόσμο του. Ξεκίνησα να το διαβάζω λόγω της εμμονής μου για τη συγκεκριμένη σειρά ταπισερί. Καθώς προχωρούσα την ανάγνωση, θυμόμουν τις ατέλειωρες ώρες που είχα περασει στην ιδιαίτερη αίθουσα του μουσείου Cluny (Musée National du Moyen Âge) , όπου φυλάσσονται οι έξι ταπισερί του συνόλου η "Κυρία και ο Μονόκερος". Ο φωτισμός είναι ιδιαίτερα χαμηλός και μοιάζει να βγαίνει και να διαχέεται μέσα από τις κλωστές και τα χρώματα, μέσα από αυτούς τους κλειστούς μικρούς κόσμους, κήποι σαν παραμύθια σε συνεχή αφήγηση. Αυτάρκη αινίγματα. Κάθε μια ταπισερί συμβολίζει και μια από τις πέντε αισθήσεις ενώ η έκτη φέρει την επιγραφή "à mon seul désir", ...οι μονόκεροι, οι κυρίες, ο καθρέφτης, η σκηνή, τα ζώα, τα mille fleurs...κλειδιά για την άναγνωση...Από την ανάγνωση του βιβλίου περνούσα στην ανάγνωση των ταπισερί και πάλι πίσω...


"Ο αργαλειός ήταν κι αυτός καθαρός, άδειος, έτοιμος να δεχτεί το καινούργιο στημόνι. Το ξύλο του έτριζε πότε πότε. Τέτοιες ώρες μου θυμίζει άλογο που κουνιέται σιγανά στο παχνί του να ξεμουδιάσει" σελ. 120



Πρόκειται λοιπόν για ένα όμορφα φτιαγμένο μυθιστόρημα εποχής που έχει σαν κεντρικό θέμα τη δημιουργία της γνωστής σειράς ταπισερί "Ή Κυρία και ο Μονόκερος" . Γύρω απ`αυτήν περιστροφικά σαν γαϊτανάκι μπλέκονται: τα μέλη της οικογένειας Λε Βιστ, που έκαναν την παραγγελία, ο ζωγράφος που την σχεδίασε, εδώ του δίνεται το όνομα Νικολά ντεζ Ινοσέν, η οικογενειακή συντεχνία υφαντουργών που την δημιούργησε στις Βρυξέλλες. Ακολουθούμε βήμα βήμα τις κλωστές της ύφανσης όχι μόνο των ταπισερί αλλά και των ψυχογραμμάτων των προσώπων, των σχέσεων μεταξύ τους, των κοινωνικών ρόλων και συμβάσεων της εποχής. Μια αριστοτεχνική ενορχήστρωση.

Το κάθε πρόσωπο έχει όσο χρόνο του χρειάζεται για να μιλήσει. Η οπτική αλλάζει σε κάθε κεφάλαιο κι ακούμε ως το τέλος τη φωνή όλων των ηρώων να μας δίνουν τη δική τους εκδοχή και τις δικές τους σκέψεις για ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Ακούμε τον ψίθυρο της σκέψης τους, τα λόγια που δεν εκστομίζουν, τις επιθυμίες που δεν φανερώνουν στους άλλους.

Το χρονικό πλαίσο είναι πολύ συγκεκριμένο, 1490-1492, και δίνεται με ημερομηνίες και ορόσημα γιορτών στην αρχή κάθε κεφαλαίου.

"Οι ταπισερί δεν είναι πίνακες, είπα. Ζωγράφοι που δεν έχουν δουλέψει ποτέ για ταπισερί, δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Νομίζουν πως ό,τι κι αν ζωγραφίσουν, μπορεί απλά να γίνει πιο μεγάλο και να το πάρουν οι υφαντουργοί να το υφάνουν όπως είναι, Αλλά όταν κοιτάζεις μια ταπισερί, δεν είναι το ίδιο όπως όταν κοιτάζεις έναν πίνακα. Ο πίνακας είναι συνήθως μικρότερος και μπορείς να τον δεις ολόκληρο με μια ματιά. Δεν πας να κολλήσεις απάνω του, στέκεις ένα-δυο βήματα πιο πίσω, όπως όταν έχεις απέναντί σου παπά ή δάσκαλο. Με την ταπισερί είν`αλλιώς. Κάθεσαι πλάι της, την πλησιάζεις σα να`τανε φίλος, δικός σου άνθρωπος. Βλέπεις λοιπόν ένα κομμάτι της μόνο -κι όχι πάντα το πιο σπουδαίο. Γι`αυτό και κανένα μέρος της δεν πρέπει να ξεχωρίζει από τ`άλλα, μόνο πρέπει να ταιριάζουν όλα και να δένουν αρμονικά μεταξύ τους, έτσι που το μάτι να ευχαριστιέται όπου κι αν πέφτει. Αυτά τα σχέδια τα δικά σου δεν είνια έτσι φτιαγμένα. Το φόντο με τα millefleurs θα βοηθήσει, αλλά και πάλι χρειαστεί να κάνουμε αλλαγές." σελ.135



Η τυφλή κόρη του υφαντουργού μιλά... "Τα μάτια μου είναι δυό πραγματάκια στο πρόσωπό μου...σαν το σαγόνι μου που μασάει, σαν τα ρουθούνια μου που πεταρίζουν. Εχω άλλους τρόπους να μαθαίνω, να καταλαβαίνω ό,τι είναι γύρω μου. Ξέρω, ας πούμε, τις ταπισερί που δουλεύω. Νιώθω κάθε κλωστή, κάθε νήμα, κάθε κομπάκι του μαλλιού. Μπορώ με τα δάχτυλα ν`ακολουθήσω τις γραμμές των λουλουδιών στο φόντο, μπορώ να βρώ μια μια τις βελονιές που έχω κεντήσει στα πίσω πόδια ενός σκύλου, στο αυτί ενός λαγού...Νιώθω τα χρώματα. Το κόκκινο είναι λείο σαν μετάξι, το κίτρινο πιο τραχύ, το γαλάζιο χαϊδεύει σαν βελούδο το δέρμα. Τα ξεχωρίζω με την αφή τα χρώματα. Κάτω από τα δάχτυλά μου απλώνεται σαν χάρτης η ταπισερί." σελ.145

Βγαίνοντας στο τέλος από κει μέσα, τις σελίδες του βιβλίου και τις υφάνσεις των ταπισερί, είχα ανάγκη από ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, ή μήπως καλύτερα μια μπίρα δυνατή, όπως έκαναν οι υφαντουργοί για να γιορτάσουν την ολοκλήρωση του υφαντού τους...

Άλλα έργα της Τρέισυ Σεβαλιέ είναι: Το κορίτσι με το σκουλαρίκι, The virgin Bleu, Falling Angels

Το εξαιρετικό site του μουσείου Cluny και η ερμηνεία που προσφέρει για τις ταπισερί:
http://www.musee-moyenage.fr/homes/home_id20393_u1l2.htm
Πολύ ωραία παρουσίαση του βιβλίου και των ταπισερί εδώ:

6 comments:

  1. Πολύ όμορφη παρουσίαση ενός πολύ καλού βιβλίου. Το διάβασα τον Ιούλιο.. Δώρο μιας φίλης.. μόλις είχε επιστρέψει από το Παρίσι, όπου επισκέφτηκε το συγκεκριμένο Μουσείο (Musée National du Moyen Âge) και ερωτεύτηκε τις ταπισερί. Συναντηθήκαμε στο καφέ του νομισματικού μουσείου και μου έβγαλε το βιβλίο αυτό.. ως δώρο.. Το ξεκίνησα την αμέσως επόμενη μέρα.. και το τελείωσα μέσα σε λίγες μέρες.. Ένα βιβλίο ταξίδι..στο Παρίσι, στο χρόνο, στην ιστορία της τέχνης.. στους ανθρώπινους χαρακτήρες.. στην ομορφιά της ζωής.. με τις κάθε τόσο αβεβαιότητες της..

    Σε ευχαριστώ που μου το θύμισες,
    καλώς σε βρήκα!

    ReplyDelete
  2. Σ`ευαχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια και για τη μαρτυρία σου πάνω στο βιβλίο. Τα βιβλία μπορούν να γίνουν γέφυρες που ενώνουν αυτούς που τα αγαπούν. Να`σαι καλά.

    ReplyDelete
  3. καλημέρα !
    ΑΝ θέλεις, μπορείς να μπεις στη διεύθυνση http://bougepas.blogspot.com/
    στο λήμμα tapisseries (2)

    ReplyDelete
  4. Σ`ευχαριστώ πολύ για το πέρασμά σου από εδώ και για το link. Καλή σου μέρα.

    ReplyDelete
  5. @
    κάτι τελευταίο :)

    θα πρότεινα, στα ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΑΣ τσάγια
    Saturday, July 18, 2009
    ADDRESSES / PARIS


    την
    Brulerie des Ternes
    - torrefaction de Passy -
    28 rue de l' annonciation
    στην περιοχή Ternes
    (πολύ κοντά στην αψίδα θριάμβου)

    κάθε φορά που μπορώ, παίρνω από κει υπέροχα τσάγια κάθε λογιώ (quatre fruits rouges !)
    και φυσικά εξαίρετο καφέ
    melange de la maison...

    euh, voilà :)

    ReplyDelete
  6. Σ`ευχαριστώ πολύ για τη διεύθυνση και τις πληροφορίες. Την επόμενη φορά που θα βρεθώ στο Παρίσι θα κάνω μια βόλτα στο Passy για να δοκιμάσω το τσάι και τον καφέ που μου προτείνεις. Βonne journée.

    ReplyDelete