Η φωνή που ακούμε να μας διηγείται σε πρώτο πρόσωπο είναι η φωνή ενός μικρού παιδιού από το Μαλί. Παράνομος λαθρομετανάστης μαζί με την άρρωστη μητέρα του, χωρίς χαρτιά, ταξιδεύουν με μια πιρόγα από την χώρα τους στην Γαλλία. Περιπλανιούνται αρχικά στην Μασσαλία κι έπειτα στο Παρίσι, δοκιμάζοντας την σκληρότητα των συμπατριωτών τους πρώτα κι έπειτα των λευκών, την μοναξιά και την εξαθλίωση, παλεύοντας με τις μνήμες τους, τους εφιάλτες και τις ελπίδες τους. Βυθιζόμενοι στην παγωμένη θάλασσα της κατάθλιψης. Οι ρίζες και το παρεθόν, η χειραφέτηση, η βίαιη ενηλικίωση, η γνώση, το αλφαβητάρι του κόσμου και η κρυφή έννοια των λέξεων, η γνώση του τι συμβαίνει μέσα μας και γύρω μας, οι μυρωδιές της μνήμης, τα αισθήματα που βιώνουμε πάνω στο δέρμα της πραγματικότητάς μας.
- Ο υπνόσακος, πέρα από έναν απλό σάκο ύπνου, γίνεται σάκος μνήμης, κρατά στις πτυχές του τις μυρωδιές της ερήμου, την αίσθηση της ζεστής αμμου, την μυρωδιά του μητρικού σώματος, οσμές από φρούτα και αισθήματα. Αποτελεί πραγματικό και συμβολικό καταφύγιο μέσα στην ανέχεια και το κρύο, το περιέχον μιας οικείας αίσθησης, η γλυκιά θαλπωρή που θεραπεύει τον πόνο και τον φόβο της παιδικής ψυχής. Γι'αυτό και τρέμει στην ιδέα να τον χάσει, είναι η σύνδεσή του με πατρίδα του μέσα του, ότι πολυτιμότερο κατέχει, βάρκα σωτηρίας στα κύμματα της μοναξιάς και της απελπισίας.
- Τα βιβλία, ο κόσμος της ανάγνωσης, της γνώσης...πάλι λειτουργεί σαν καταφύγιο από την σκληρή πραγματικότητα. Η μητέρα του τον συμβουλεύει να μην τα εμπιστεύεται, όμως αυτός ανακαλύπτει μέσα από την ανάγνωση ότι μπορεί ένας λευκός να νοιώσει ότι ακριβώς και όπως νοιώθει ο ίδιος. (Αναφορά στον Romain Gary, Big Sur, La vie devant soi, Emile Ajar). Τρέφει την περιέργειά του μέσα από τον κόσμο των βιβλίων κι ονειρεύεται ότι μια μέρα θα γράψει τις δικές του ιστορίες.
- Η πιρόγα, το πέρασμα μέσα από την κόλαση προς τον "νέο κόσμο", ο εφιάλτης που θα κυνηγά την μνήμη του, στιβαγμένα σώματα, και η Μάμα που γίνεται το εξιλαστήριο θύμα στα χέρια των προληπτικών συμπατριωτών της. Η μόνη γυναίκα μέσα στη βάρκα, είναι αυτή που φέρνει κακοδαιμονία και προκαλεί τον θυμό της θάλασσας, πρέπει να τιμωρηθεί, το κορμί της θα βιαστεί, θα χτυπηθεί και θα κακοποιηθεί αλύπητα μπροστά στα μάτια του εξάχρονου γιού της. Η ψυχή της θα χάσει τον δρόμο της και το κουράγιο της για πάντα...ο γιός της την βλέπει να χάνεται και να βουλιάζει ψυχικά, φαντάζεται τον διάβολο να του γνέφει μέσα στα νερά, πιάνει φιλίες με τα ψάρια...
- Οι λευκοί, υπάρχουν οι φίλοι που συντρέχουν όπως ο Μάριος, που τον βοηθά να βρεί την μητέρα του στο νοσοκομείο, η Αντρέ, που τον φιλοξενεί για λίγο και του δανίζει βιβλία, το χαμόγελο της Μιρέιγ, η Υβόνη, που τους είχε φιλοξενήσει για δύο χρόνια στην Μασσαλία και του έμαθε ανάγνωση....όμως κυρίως υπάρχουν οι σκληροί, μοναχικοί και δίχως έλεος λευκοί που αδιαφορούν για το δράμα ενός εξάχρονου παιδιού. Στο νοσοκομείο ο γιατρός χωρίς ίχνος ζεστασιάς δεν διστάζει να τους καταδόσει στα πλαίσια μιας τυπικής κανονικότητας. Η σκηνή με τους αστυνομικούς στο τμήμα αποτελεί δείγμα ντροπής και κατάντιας του δυτικού πολιτισμού. Στην χώρα που "ανακάλυψε"τον Ανθρωπισμό, τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται βάναυσα. Γιατί στην καρδιά του μικρού αγοριού υπάρχει πάντα η σύγκρουση και η έντονη αντίθεση των δύο πολιτισμών, και μέσα από τα λόγια της μητέρας του μαθαίνει την ιστορία της μαύρης ηπείρου και πως οι λευκοί εκμεταλεύτηκαν την φυλή του...
"Je voulais retourner au Mali. Là-bas, il y a la faim mais ici, en plus de la faim il y a le froid, le froid des gens et du climat. Je n'ai jamais vu autant de statues animées cacher leur chagrin et leurs sentiments sous la neige et dans les caniveaux. Il faudrait détartrer leurs poumons qui dégagent l'air de l'indifférence parce qu'ici, on ressent de l'amour pollué. Quand il n'y a plus de cœur dans le corps d'une terre, il faut en trouver un autre. Il y a plein d'hôpitaux, mais pas assez de tendresse".
- Οι χώροι, το σπίτι της Υβόνης, ο ξενώνας του Abbdallah, το σπίτι του Μαραμπού, το διαμέρισμα της οδούΛαφαγιετ 5, το σπίτι της Αντρέ, το λευκό και κρύο νοσοκομείο, οι γωνιές του σταθμού GareduNord, του τακτοποιημένο και γεμάτο βιβλία σπίτι του λευκού πατέρα του στο τέλος, οι παραλίες της χώρας του. Μία γεωγραφία που ορίζεται και χαρτογραφείται από μυρωδιές, προσωπικά σημάδια και μνήμες.
- Η χειραφέτηση- . αρχικά μαθαίνει ο,τι μπορεί κάποιος να πεθάνει από "χειραφέτηση"όπως η μια από τις γυναίκες του Μπαραμπού που πέθανε υποτίθεται επειδή έφυγε κι έγινε ανεξάρτητη, ότι ειναι σαν ένα δέντρο που ξεριζώνεται. Αργότερα μάθαίνει ότι η αθωότητα είναι αυτή που ξεριζώνεται βίαια. Κι επίσης αναγκάζεται να "χειραφετεθεί"από την μητέρα του, έστω προσωρινά, καθώς αδυνατεί να αντέξει την κατάθλιψη και τα ξεσπάσματα του θυμού της πάνω του. Φεύγει μόνος του και περιπλανιέται στην μεγάλη πόλη για να επιστρέψει λίγες μέρες αργότερα
- Το ξύλο του εβένου- .
L'ébène est noire comme l'abîme, elle est vernie d'encre précieuse. Elle sert à fabriquer des objets de valeur.....J'avais besoin de personne, l'arbre d'ébène me tenait compagnie. Je voulais tous savoir sur lui, le nom de ses feuilles et ses branches, la couleur de son écorce. Lui ne disait rien.... Η μητέρα του χρησιμοποιούσε την έκφραση"ξύλο του εβένου"για να περιγράψει την ομορφιά και τις ποιότητες του άγνωστου σ'αυτόν πατέρα του...και ξαφνικά ανακαλύπτει με έκπληξη ότι ο πατέρας του ανήκε στους άλλους, ήταν ένας από τους λευκούς και κατοικούσε σ'ένα καθαρό και τακτοποιημένο σπίτι γεμάτο βιβλία...L'arbre d'ébène était blanc comme la neige, blanc comme le sourire de Mireile, et l'intérieur de sa maison blanche était un coquillage fourré de livres neufs!Des étagères en bois noir tenaient toutes seuls sur des murs de farine. L'odeur du pain chaud et du café, le silence des livres ouverts sur une grande table....Τελικά φτάνει να αποδεχθεί τον λευκό πατέρα του όμως χάνει την μητέρα του που του λέει να μην εγκλωβιστεί στην θλίψη γιατί ο θάνατος γι'αυτήν αποτελεί λύτρωση κι απαλλαγή από τα βάσανα.
J'ai pleuré sur le sable. Il m'a caressé le corps toute la nuit. Le sable chaud du Sénégal...Le sable chaud et le bruit des vagues consolaientn mes pieds. J'ai pleuré sur la sable muillé et sur ce matelas moeleux je me suis endormi. J'avais six ans sur le sable et la pirogue, six ans dans les odeurs qui font pleuvoir des images à déchirer les souvenirs. J'avais six ans sur le sable froid de Marseille, six ans dans une tunique tachée de sang que Mama portait sur son dos...
Η Fadéla Hebbadj καταφέρνει μέσα από μια προσωπική ιστορία να αγγίξει κοινωνικά θέματα και βαθιά υπαρξιακά ζητήματα.... η λαθρομετανάστευση, η ταυτότητα του πολιτισμού μας, η ποιότητα και η ειλικρίνια της ζωής μας, η σχέση μας με τις ρίζες μας, η αθωότητα, η ενηλικίωση... γλώσσα ποιητικά απλή και άμεση, μελωδικά αγγίξιμη, γλώσσα γεμάτη μυρωδιές και μνήμες....
Fadéla Hebbadj, L'arbre d'ébène, éditions Buchet/Chastel, paris 2008
Εξαιρετική σελίδα για το βιβλίο στα γαλλικά εδώ:
.l-or-des-livres
Kαι συνέντευξη με την συγγραφέα εδώ:
.INTERVIEW-l-or-des-livres
No comments:
Post a Comment